Κολονοσκόπηση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε.

Σκόρδας Ν. Κωνσταντίνος

Updated on:

Κολονοσκόπηση

Η κολονοσκόπηση είναι η εξέταση η οποία επιτρέπει στο γιατρό να ελέγξει το εσωτερικό τοίχωμα του παχέος εντέρου για πιθανούς πολύποδες, φλεγμονές ή ακόμα και για καρκίνο.

Η κολονοσκόπηση γίνεται χρησιμοποιώντας ένα όργανο το οποίο ονομάζεται κολονοσκόπιο. Το κολονοσκόπιο είναι ένας μακρύς λεπτός εύκαμπτος σωλήνας που περιέχει μία κάμερα και διαθέτει φως. Το κολονοσκόπιο εισάγεται από τον πρωκτό και προωθείται με ήπιες κινήσεις μέχρι το τέλος του παχέος εντέρου επιτρέποντας τον γαστρεντερολόγο να ελέγξει το εσωτερικό του.

Ορισμένες φορές είναι απαραίτητη  η χρήση  ενός ειδικού εργαλείου το οποίο ονομάζεται λαβίδα βιοψίας. Με το εργαλείο αυτό ο γαστρεντερολόγος είναι σε θέση να πάρει μερικά δείγματα ιστού για εξέταση η ακόμα να αφαιρέσει βλάβες  όπως για παράδειγμα πολύποδες του παχέος εντέρου.

Πότε όμως είναι απαραίτητη η διενέργεια κολονοσκόπησης;

Η ενδοσκόπηση κατωτέρου πεπτικού πραγματοποιείται συνήθως για τη διερεύνηση συμπτωμάτων του πεπτικού όπως ή αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου (συμπεριλαμβανομένης της επίμονης δυσκοιλιότητας ή της διάρροιας), αιμορραγία από τον πρωκτό, κοιλιακό άλγος, ανεξήγητη απώλεια βάρους ή άλλα προβλήματα με το έντερο σας.

Η κολονοσκόπηση εκτός του ότι χρησιμοποιείται ως εξέταση εκλογής για την αναζήτηση πρώιμων συμπτωμάτων του καρκίνου του παχέος εντέρου,  μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για παρακολούθηση ασθενών σε περιπτώσεις όπου έχουν εντοπιστεί κατά το παρελθόν ανωμαλίες του παχέος εντέρου, όπως πολύποδες ή καρκίνος.

Ποιος πρέπει να κάνει κολονοσκόπηση;

Η ενδοσκόπηση κατωτέρου πεπτικού δεν είναι μια εξέταση ρουτίνας που πρέπει να υποβάλλονται οι πάντες και σε μικρή ηλικία. Οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν στα άτομα που διατρέχουν μέσο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου να κάνουν αυτό που ονομάζεται (FOBT) μόλις γίνουν 50 ετών και μετά να το επαναλαμβάνουν κάθε 2 χρόνια. Η FOBT είναι μία απλή, μη επεμβατική εξέταση που έχει σχεδιαστεί για την ανίχνευση αίματος στα κόπρανα, ένα πρώιμο σημάδι καρκίνου του παχέος εντέρου.

Συνιστάται λοιπόν σε άτομα με τα ακόλουθα να κάνουν κολονοσκόπηση:

  • Θετική εξέταση FOBT: Εάν η FOBT αποβεί θετική τότε είναι απαραίτητη η περαιτέρω διερεύνηση με κολονοσκόπηση.
  • Αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου: Άτομα που θεωρούνται ότι διατρέχουν υψηλότερο από το μέσο όρο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου (θετικό οικογενειακό ιστορικό, για παράδειγμα) συνιστάται να υποβάλλονται σε  κολονοσκόπηση ακόμη και σε νεότερη ηλικία, κάτω των 50 ετών.
  • Πολύποδες: Εάν έχετε κάνει κολονοσκόπηση και βρέθηκαν πολύποδες στο έντερο σας, ίσως χρειαστεί να κάνετε τακτικά κολονοσκοπήσεις παρακολούθησης. Ο χρόνος εξαρτάται και μπορεί να είναι κάθε 5 χρόνια (για παράδειγμα, αν βρέθηκαν μόνο μικροί πολύποδες), ή κάθε 3 χρόνια (εάν οι πολύποδες παχέος εντέρου ήταν μεγαλύτεροι ή θεωρούνταν πιο επικίνδυνοι) ή ακόμα συχνότερα αν ανευρεθεί καρκίνος του παχέος εντέρου.

Εικονική κολονοσκόπηση

Σε ασθενείς που δεν δύναται να υποβληθούν σε ενδοσκόπηση κατωτέρου πεπτικού μπορούν να γίνουν άλλες εξετάσεις. Μία τέτοια εξέταση είναι η εικονική κολονοσκόπηση ή αλλιώς αξονική κολονοσκόπηση η οποία είναι ένα είδος απεικόνισης που παράγει 3D εικόνες υψηλής ανάλυσης του παχέος εντέρου. Ωστόσο εάν ανευρεθούν κατά την αξονική κολονοσκόπηση πολύποδες ή άλλου είδους ανώμαλος ιστός τότε ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε κολονοσκόπηση.

Ποια είναι η προετοιμασία της κολονοσκόπησης;

Για να υποβληθείτε σε κολονοσκόπηση το έντερο σας πρέπει να αδειάσει πλήρως. Αυτό είναι απαραίτητο ώστε το κολονοσκόπιο (ο σωλήνας που κινείται μέσω του εντέρου και έχει μία κάμερα στην άκρη του) να μπορεί να βλέπει καθαρά το εσωτερικό του εντέρου. Είναι πολύ σημαντικό το έντερο να προετοιμάζεται σωστά σε διαφορετική περίπτωση η κολονοσκόπηση μπορεί να είναι ανεπιτυχής και η διαδικασία να επαναληφθεί.

Συνήθως η προετοιμασία της κολονοσκόπησης απαιτεί να κάνετε αλλαγές στη διατροφή σας και να λάβετε ορισμένα υγρά καθαρτικά για να καθαρίσει το έντερο σας. Ο γιατρός θα σας ρωτήσει για φάρμακα που λαμβάνετε, για άλλες παθήσεις και κυρίως για τη λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων. Πριν από την κολονοσκόπηση ο γιατρός θα συζητήσει τη διαδικασία μαζί σας και θα απαντήσεις σε τυχόν ερωτήσεις που έχετε. Θα σας ζητηθεί να υπογράψετε μία φόρμα συναίνεσης που επιτρέπει τη διεξαγωγή της κολονοσκόπησης.

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης;

Πριν ξεκινήσει η εξέταση θα σας ζητηθεί να αφαιρέσετε μέρος του ρουχισμού σας και να φορέσετε ένα ειδικό σορτς μιας χρήσης. Στη συνέχεια θα πρέπει να ξαπλώσετε στο εξεταστικό κρεβάτι στο αριστερό σας πλάι. Στη συνέχεια θα σας δοθεί ενδοφλέβια καταστολή για να σας βοηθήσει να χαλαρώσετε. Σε πολλές περιπτώσεις αυτό σημαίνει ότι θα κοιμηθείτε και δεν θα είστε σε θέση να παρατηρήσετε τη διαδικασία ενώ είναι σε εξέλιξη. Εάν παραμείνετε ξύπνιοι ωστόσο είναι απίθανο να αισθανθείτε πόνο.

Γενικά δεν θα θυμάστε τη διαδικασία.

Ο γαστρεντερολόγος με τη χρήση λιπαντικού θα προωθήσει το κολονοσκόπιο με απαλές κινήσεις από τον πρωκτικό δακτύλιο μέχρι το τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης θα γίνει εμφύσηση αέρα ώστε να διαταθεί το έντερο. Αυτό επιτρέπει την καλύτερη επισκόπηση του εσωτερικού του εντέρου. Ο  γαστρεντερολόγος κατά τη διάρκεια της εξέτασης θα παρακολουθεί μία οθόνη που εμφανίζει τις εικόνες που λαμβάνονται από την μικροσκοπική κάμερα στην άκρη του κολονοσκοπίου.

Εάν κριθεί απαραίτητο μία ειδική λαβίδα μπορεί να εισαχθεί μέσω του κολονοσκοπίου για να αφαιρέσει ένα μικρό κομμάτι ιστού βιοψία ή έναν μικρό πολύποδα από το τοίχωμα του εντέρου και να αποσταλεί για ιστολογική εξέταση.

Όταν ο γαστρεντερολόγος είναι πεπεισμένος ότι έχει ελέγξει ενδελεχώς όλο το μήκος του παχέος εντέρου τότε το κολονοσκόπιο αφαιρείται. Η διαδικασία διαρκεί συνήθως περίπου 30 λεπτά.

Τι συμβαίνει μετά το τέλος της κολονοσκόπησης;

Μετά το πέρας τις εξέτασης θα παραμείνετε ξαπλωμένοι έως ότου συνέλθετε να παρέλθει η επήρεια του φαρμάκου. Θα είστε σε θέση να φύγετε μετά από περίπου μία ώρα με τη συνοδεία ενός φίλου σας η συγγενούς σας ο οποίος θα σας οδηγήσει στο σπίτι λόγω των επιπτώσεων της ενδοφλέβιας καταστολής. Θα πρέπει να περιμένετε μέχρι την επόμενη μέρα ώστε να οδηγήσετε ή να χειριστείτε οποιαδήποτε μηχανήματα. Ο γαστρεντερολόγος θα σας ενημερώσει σύντομα για το αποτέλεσμα της εξέτασης αλλά πιθανά θα σας δοθεί νέο ραντεβού για να σας ενημερώσει αναλυτικά για τα αποτελέσματα. Μπορεί να είναι δύσκολο να θυμηθείτε ή να κατανοήσετε τα αποτελέσματα αμέσως μετά την εξέταση οπότε θα είναι καλό να σε συνοδεύει ένας φίλος ή συγγενής.

Αποτελέσματα εξετάσεων: τι θεωρείται φυσιολογικό;

Ένα φυσιολογικό αρνητικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι δεν βρέθηκαν ανωμαλίες στο έντερο κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης.

Ένα θετικό αποτέλεσμα μπορεί να οφείλεται στην ανεύρεση πολυπόδων κι αλλού μη φυσιολογικού ιστού. Ωστόσο αναλόγως με τη βλάβη που ανευρέθη ίσως χρειαστεί επανάληψη της κολονοσκόπησης ή ακόμα και περαιτέρω εξετάσεις.

Κίνδυνοι από την κολονοσκόπηση

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν σοβαρές παρενέργειες από τη διενέργεια της κολονοσκόπησης.

Μπορεί να αισθανθείτε πόνο στην κοιλιά από την εμφύσηση αέρα κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Ωστόσο αυτός ο ελάχιστος πόνος υφίεται σε λιγότερο από μισή μέρα. Μπορεί επίσης σπάνια να παρατηρήσετε μία μικρή αιμορραγία κατά την κένωση ειδικά εάν πάρθηκαν βιοψίες η αφαιρέθηκε κάποιος πολύποδας. Ορισμένοι ασθενείς δεν ανέχονται πολύ καλά την προετοιμασία της κολονοσκόπησης ενώ άλλοι παρουσιάζουν αντιδράσεις στην καταστολή που χορηγήθηκε πριν από την εξέταση.

Υπάρχουν όμως και μερικοί πιο σοβαροί κίνδυνοι οι οποίοι συσχετίζονται με την κολονοσκόπηση αλλά ευτυχώς είναι ιδιαίτερα σπάνιοι. Εξαιρετικά σπάνια μπορεί να συμβεί διάτρηση η αιμορραγία του εντέρου. Τέτοιου είδους επιπλοκές μπορεί να συμβούν συνήθως μετά από θεραπευτικές ενδοσκοπήσεις.